สสส. เครือข่ายงดเหล้า ชู “น่านสร้างสุข model” ปฏิบัติการงดเหล้า ลดปัจจัยเสี่ยง 360 องศา ปลูกพลังบวกสร้างจิตสำนึกภูมิคุ้มกันปัจจัยเสี่ยง ตั้งแต่ปฐมวัย หวังขยายผล รร.ต้นแบบลดปัจจัยเสี่ยงเป็นกลไกสกัดนักดื่มหน้าใหม่ทั่วประเทศ พร้อมยกระดับสู่ชุมชนท่องเที่ยวปลอดเหล้า ปลอดปัจจัยเสี่ยง” สร้างรายได้ ส่งเสริมสุขภาวะดีไปพร้อมกัน
วันที่ 27 ต.ค. 2566 ที่องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านส้าน อ.เวียงสา จ.น่าน สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) พร้อมด้วยสำนักงานเครือข่ายองค์กรงดเหล้า (สคล.) ลงพื้นที่ศึกษาดูงาน “น่านสร้างสุข model” ขับเคลื่อนปฏิบัติการงดเหล้า ลดปัจจัยเสี่ยง เริ่มตั้งแต่เด็กปฐมวัย เยาวชน และประชาชน เพื่อสร้างเสริมสุขภาพประชาชนให้มีสุขภาวะที่ดี
โดยนายศรีสุวรรณ ควรขจร คณะกรรมการกองทุน สสส. และประธานคณะกรรมการบริหารคณะที่ 1 กล่าวว่า สสส. สนับสนุนการสร้างความรอบรู้ทางสุขภาพและทักษะความรู้เท่าทันด้านการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และสารเสพติด โดยเฉพาะกลไกและการรณรงค์ป้องกันเด็กเยาวชนและกลุ่มเสี่ยงนักดื่มนักเสพหน้าใหม่ ให้ความสำคัญการพัฒนาศักยภาพชุมชนให้เกิดความเข้มแข็ง ทำให้เกิดนายอำเภอนักรณรงค์ เครือข่ายคนหัวใจหิน (คนงดเหล้าครบพรรษา) และคนเลิกเหล้าตลอดชีวิต (คนหัวใจเพชร) เกิดเป็นเครือข่ายนักรณรงค์ชวนคนเลิกเหล้า ใน ปี 2565 มากถึง 98,141 คนทั่วประเทศ กระจายในองค์กรต่าง ๆ เช่น ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก โรงเรียน หน่วยงานราชการ ภาคเอกชน และเป็นกลไกสำคัญในการรณรงค์งดเหล้าตามเทศกาลและงานบุญประเพณี พร้อมต่อยอดชุมชนงดเหล้ายกระดับสู่ “ชุมชนท่องเที่ยวปลอดเหล้า ปลอดปัจจัยเสี่ยง” โดยเสริมพลังการท่องเที่ยวของชุมชนให้เป็นพื้นที่ปลอดภัย เช่น อบต.บ้านดอนไชย เส้นทางการท่องเที่ยววิถีทอผ้าไทยโบราณ ส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน สร้างรายได้ให้กับชุมชน และปรับเปลี่ยนพฤติกรรมทุกช่วงวัยให้มีสุขภาวะที่ดีทั้งชุมชน
นพ.พงศ์เทพ วงศ์วัชรไพบูลย์ ผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนการพัฒนาระบบสุขภาพ สสส. กล่าวว่า ข้อมูลจากสำนักงานสถิติแห่งชาติ ปี 2564 พบว่าสถานการณ์การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในพื้นที่ภาคเหนือตอนบนมีความรุนแรง โดยพบคนดื่มสูงสุดเกินกว่า 28% ของประชากรในพื้นที่ และอยู่ใน 10 อันดับสูงสุดของประเทศ ได้แก่ น่าน แพร่ เชียงราย พะเยา ด้วยปัจจัยบริบททางสังคมวิถีชีวิต ภูมิเศรษฐศาสตร์ สสส. จึงร่วมกับสคล. ขับเคลื่อน“น่านสร้างสุข model” ปฏิบัติการงดเหล้า ลดปัจจัยเสี่ยง 360 องศา เริ่มตั้งแต่เด็กปฐมวัย เยาวชน และประชาชน ปลูกพลังบวกเด็กปฐมวัย 3-5 ปี เป็นช่วงโอกาสทองของการพัฒนาด้านสมองและการเรียนรู้ เป็นวัยที่มีความกระตือรือร้นและมีความสามารถในการเรียนรู้ทุกสิ่ง จากแผนการศึกษาแห่งชาติ ปี 2560-2579 พบว่า เด็กเล็ก 0-3 ปี มีพัฒนาการไม่สมวัยและล่าช้า โดยมีพัฒนาการด้านภาษาช้าที่สุด ส่งผลต่อระดับสติปัญญา บุคลิกภาพ และความฉลาดทางอารมณ์ในระยะยาว
“สสส. จึงสนับสนุนโครงการปลูกพลังบวกเพื่อสร้างจิตสำนึกภูมิคุ้มกันปัจจัยเสี่ยง (เหล้า บุหรี่) สำหรับเด็กปฐมวัย โดยร่วมกับสคล. ตั้งแต่ปี 2560 โดยเน้นการพัฒนาทักษะชีวิตแก่เด็กปฐมวัย ปลูกฝังให้ความรู้เกี่ยวกับอันตราย โทษของบุหรี่ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ เพื่อให้เกิดความเข้าใจ ตลอดจนการพัฒนาทักษะการสอนของครู ผู้ดูแลเด็ก ให้มีทักษะการสอน พัฒนานวัตกรรมสื่อการสื่อที่เหมาะกับเด็กเล็ก ดำเนินการใน 4 จังหวัด 4 คือ น่าน ศรีษะเกษ ราชบุรี ชุมพร ปัจจุบันมีสถานศึกษาเข้าร่วม 2,800 แห่งทุกสังกัดการศึกษา จากการสังเกตพฤติของเด็กปฐมวัยหลังเข้าโครงการ พบว่า เด็กปฐมวัยอายุต่ำกว่า 3 ปี ผ่านเกณฑ์ประเมินมีทักษะชีวิต 95.77% เด็กชั้นอนุบาลปีที่ 1 และ 2 (อายุ 3-5 ปี) ผ่านเกณฑ์ประเมิน 94.68% เด็กชั้นอนุบาลปีที่ 3 (อายุ 5-6 ปี) ผ่านเกณฑ์ประเมิน 95.06% ทั้งนี้ เตรียมขยายผลดำเนินการให้ครอบคลุมทั่วประเทศ เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันลดปัจจัยเสี่ยงให้เด็กไทย” นพ.พงศ์เทพ กล่าว
นางกอบกมล ทบบัณฑิต นักวิชาการและผู้ประสานงานภาคเหนือโครงการปลูกพลังบวกเพื่อสร้างจิตสำนึกภูมิคุ้มกันปัจจัยสี่ยง (เหล้า บุหรี่) สำหรับเด็กปฐมวัย กล่าวว่า โครงการปลูกพลังบวกฯ เป็นกระบวนการส่งเสริมสร้างภูมิคุ้มกันพฤติกรรมเสี่ยงสำหรับเด็กปฐมวัย โดยพัฒนาชุดกิจกรรมบูรณาการกับแผนการสอน โดยมีคณะทำงานระดับจังหวัด ประกอบด้วย ศึกษานิเทศก์จาก สพป.เขตพื้นที่ มีครูแกนนำ กองการศึกษาจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เป็นกลไกการขับเคลื่อนในระดับจังหวัด โดยได้จัดอบรมสถานศึกษาในจังหวัดน่าน 427 แห่ง มีการติดตามและประเมินผล ผ่านเกณฑ์และได้รับการรับรองเป็นสถานศึกษาต้นแบบในระดับดีเยี่ยม 13 แห่ง มีชุดกิจกรรมการเรียนการสอนสำหรับคุณครูปฐมวัย เรื่องเหล้า บุหรี่ สร้างเป็นหลักสูตรการอบรมเชิงปฏิบัติการ และนำไปบูรณาการกับแผนการจัดประสบการณ์เด็กได้ตามหลักสูตรการศึกษาปฐมวัยในสถานศึกษากว่า 600 แห่ง ในภาคเหนือรวม 7 จังหวัด ดังนี้ แพร่ พะเยา อุตรดิตถ์ เชียงใหม่ เพชรบูรณ์ พิษณุโลก สุโขทัย
นางเรณู มาละวัง ครูวิทยฐานะครูชำนาญการ ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก อบต.ส้าน กล่าวว่า จากการเข้าอบรมหลักสูตรปลูกพลังบวกเพื่อสร้างจิตสำนึกภูมิคุ้มกันปัจจัยเสี่ยงสำหรับเด็กปฐมวัย ได้นำความรู้มาบูรณาการกับหลักสูตรสถานศึกษาในแผนการจัดประสบการณ์และกิจกรรมสร้างสรรค์ เช่น เพลง เกมการศึกษา มีกิจกรรมให้เด็กไปทำร่วมกับผู้ปกครองที่บ้าน อ่านนิทาน ระบายสี ทำใบงานร่วมกัน เด็กๆ จะชอบร้องเพลงประกอบท่าทาง เพลงกระจงก่งก๊ก ก่อนจะนำเข้าสู่ การทดลองตับแช่เหล้า เด็กๆ จะสนใจและตื่นเต้นมาก สิ่งที่เด็กๆ จะได้เรียนรู้ จากจะมองเห็นการสัมผัส นึกคิดติดตาม เปรียบเทียบ และสังเกตการณ์สู่การเปลี่ยนแปลง และจดจำได้ดี ส่วนประเด็นบุหรี่ จะเป็นนิทานอากาศดี๊ดี หลังจากกิจกรรม ผู้ปกครองก็มีแปลกใจ กับผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น เด็กจะทำท่า say no (เอามือไขว่เป็นสัญลักษณ์ หยุดดื่ม หยุดสูบ) ระหว่าที่เห็นผู้ปกครองดื่มเหล้า-เบียร์ หรือสูบบุหรี่ เด็กๆ รู้จักที่จะเลือกสิ่งที่ดีและไม่ดี มั่นใจที่จะปฏิเสธสิ่งไม่ดีมากขึ้น เมื่อคนที่บ้านดื่มเหล้าหรือสูบบุหรี่ เด็ก ๆ ก็จะมาฟ้องว่าคุณพ่อดื่มเบียร์ เสียงสะท้อนจากเด็กทำให้ผู้ปกครองตระหนักมากขึ้น พยายามหยุดดื่มและไม่สูบให้เด็กเห็น ในช่วงเทศกาลเข้าพรรษาก็ร่วมทำสัญญาใจ ลด ละเลิกเหล้าและอบายมุข
นายนพพร เรืองสว่าง นายอำเภอเวียงสา จ.น่าน กล่าวว่า สังคมมีปัจจัยเสี่ยงที่มีผลต่อเด็กเยาวชนหลายด้านโดยเฉพาะเหล้า บุหรี่ จึงจำเป็นที่ต้องช่วยกันป้องกัน เด็ก เยาวชนอนาคตของชาติให้ปลอดภัย ไม่เข้าสู่วงจรปัจจัยเสี่ยงก่อนวัยอันควร โครงการปลูกพลังบวกเพื่อสร้างจิตสำนึกภูมิคุ้มกันปัจจัยเสี่ยง (เหล้า บุหรี่) สำหรับเด็กปฐมวัย ที่สสส. สนับสนุน เป็นส่วนหนึ่งช่วยส่งเสริมให้เด็กมีภูมิคุ้มกัน รู้จักกลั่นกรอง มีความเข้าใจถึงโทษภัยของสิ่งเสพติดได้ โดยอำเภอมีนโยบายการพัฒนาเด็กให้เตรียมพร้อมสู่โลกอนาคต เพิ่มขีดความสามารถ ทักษะต่าง ๆ และสร้างเสริมภูมิคุ้มกันในการดำเนินชีวิตของเด็กให้สามารถปรับตัวต่อสภาพแวดล้อมทางสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป โดยใช้กระบวนการคิด วิเคราะห์ และการตัดสินใจที่เหมาะสม เพื่อให้สามารถอยู่ในสังคม ได้อย่างปลอดภัยและมีความสุข.
