รู้จักสีถังขยะ แยกขยะให้ถูก ช่วยโลกให้น่าอยู่

ปัญหาขยะล้นโลก เริ่มกลายเป็นวิกฤตกับสิ่งแวดล้อมไปทั่วโลกรวมถึงประเทศไทย ข้อมูลจากกรมทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมแสดงให้เห็นว่าในปี 2566 ประเทศไทยมีการผลิตขยะมูลฝอยทั้งหมด 26.95 ล้านตัน ซึ่งเป็นปริมาณที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง การจัดการขยะอย่างเป็นระบบและการคัดแยกขยะตามประเภท จึงเป็นสิ่งจำเป็นที่ต้องดำเนินการตั้งแต่ระดับครัวเรือนไปจนถึงระดับชุมชน

สถานการณ์ปัญหาขยะในประเทศไทยกับปริมาณขยะที่เพิ่มขึ้น จากข้อมูลล่าสุดของกรมควบคุมมลพิษ พบว่าในปี 2566 ประเทศไทยมีปริมาณขยะมูลฝอยที่เกิดขึ้น จำนวน 26.95 ล้านตัน มีปริมาณขยะที่นำกลับมาใช้ประโยชน์ จำนวน 9.31 ล้านตัน คิดเป็น34.55% สำหรับปริมาณขยะที่ถูกกำจัดถูกต้อง จำนวน 10.17 ล้านตัน คิดเป็น 37.73% และปริมาณขยะที่ถูกกำจัดไม่ถูกต้อง จำนวน 7.47 ล้านตัน คิดเป็น 27.72% และข้อมูลจากกรมอนามัย ยังระบุว่าคนไทยทิ้งขยะเฉลี่ยวันละ 1.14 กิโลกรัมต่อคน โดยปัญหาหลักที่พบจากขยะในประเทศไทยมี 3 ปัญหาหลัก คือ การขาดการคัดแยกขยะโดยประชาชนส่วนใหญ่ยังไม่มีความเข้าใจเรื่องการคัดแยกขยะอย่างถูกต้อง ปัญหาการกำจัดขยะไม่ถูกวิธี ทั้งนี้พบว่ามีสถานที่กำจัดขยะแบบถูกต้องเพียงร้อยละ 15.19 เท่านั้น และปัญหาขยะล้นเมือง โดยเฉพาะในเมืองใหญ่ที่มีประชากรหนาแน่น นอกจากนี้ในช่วงฤดูฝนตกหนัก ขยะเริ่มอุดท่อระบายน้ำ ทำให้มีการไหลระบายของน้ำช้าลง และเกิดน้ำท่วมขังได้ รวมถึงการปล่อยของเสียโดยเฉพาะไขมันและน้ำมันลงท่อระบายน้ำโดยไม่ผ่านถังดักไขมัน มีความเสี่ยงสูงที่จะทำให้ท่ออุดตัน ซึ่งไขมันจะแข็งตัวและเกาะตามท่อ ทำให้เกิดการอุดตันและปัญหาการไหลย้อนกลับของน้ำเสีย การปล่อยของเสียดังกล่าวไม่เพียงแต่จะทำให้ท่ออุดตันในบ้านเท่านั้น แต่ยังส่งผลกระทบต่อท่อระบายน้ำสาธารณะและสิ่งแวดล้อมโดยรวม จะเห็นได้ว่าปัญหาบางส่วนที่มีการจัดการไม่ถูกต้อง ยังเป็นปัญหาทำให้เกิดผลกระทบตามมาอีกมากมาย

การจัดการขยะ เป็นกระบวนการวางแผนและดำเนินการเกี่ยวกับขยะมูลฝอยอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อลดปริมาณขยะที่ต้องนำไปกำจัดให้น้อยที่สุด โดยเน้นการนำขยะกลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ เช่น การใช้ซ้ำ (Reuse) การนำกลับมาแปรรูป (Recycle) และการกำจัดที่ได้ผลพลอยได้ เช่น การทำปุ๋ยหมักหรือผลิตพลังงาน โดยขยะ หรือ สิ่งมูลฝอย คือ สิ่งของเหลือทิ้งที่ไม่ต้องการแล้ว เกิดจากการบริโภคและการดำเนินกิจกรรมของมนุษย์และสัตว์ เช่น เศษกระดาษ เศษอาหาร เศษผ้า ถุงพลาสติก ภาชนะใส่อาหาร รวมถึงสิ่งอื่นใดที่เก็บกวาดจากถนน ตลาด หรือที่เลี้ยงสัตว์

เมื่อต้องแยกขยะให้ถูกถัง

เชื่อว่าหลายคนเองที่อ่านบทความนี้ คงไม่มีใครไม่ทิ้งขยะ แต่มีผู้อ่านท่านใดบ้างที่ยังไม่แน่ใจว่า เราจัดการกับขยะจากตัวเรามีประสิทธิภาพหรือยัง ถ้ายังไม่แน่ใจ วันนี้ชวนผู้อ่านมาจัดการขยะอย่างถูกวิธี หรือใครที่คัดแยกขยะหรือจัดการขยะอยู่แล้วก็ขอชื่นชมครับ การจัดการขยะนั้นไม่ว่าจะเป็นขยะในที่พักอาศัย หรือขยะในที่ทำงาน ขยะถือเป็นแหล่งกำเนิดมลพิษที่ส่งผลกระทบโดยตรงและโดยอ้อมต่อสิ่งแวดล้อม รวมถึงสุขภาพของเราเอง หากขยะไม่ได้รับการจัดการที่ดี จะทำให้เกิดปัญหาขยะล้นเมือง น้ำเน่าเสีย กลิ่นเหม็น และเป็นแหล่งเพาะพันธุ์เชื้อโรคและสัตว์พาหะนำโรค หรือแม้แต่ในที่ทำงานเอง การอาศัยพื้นที่ส่วนกลางร่วมกัน ยิ่งต้องรักษาความสะอาดและจัดการขยะให้มีประสิทธิภาพ

นอกจากนี้ การจัดการขยะอย่างมีระบบยังช่วยลดปริมาณขยะที่ต้องนำไปกำจัด ลดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ และลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมในระยะยาว การจัดการขยะอย่างถูกต้องนั้น สามารถช่วยลดมลพิษ ในดิน น้ำ และอากาศ ลดการเกิดโรคติดต่อจากเชื้อโรคและสัตว์พาหะที่อาศัยอยู่ในขยะ รวมถึงประหยัดทรัพยากรธรรมชาติ จากการนำขยะกลับมาใช้ซ้ำหรือรีไซเคิล หรือในแหล่งชุมชน การเพิ่มประสิทธิภาพการกำจัดขยะ ทำให้ชุมชนสะอาดและน่าอยู่มากขึ้น และยังส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชน ในการดูแลรักษาสิ่งแวดล้อม

ขั้นตอนการจัดการขยะที่ดี ประกอบด้วยขั้นตอนง่าย ๆ อย่างแรกเลยคือ การลดปริมาณขยะ เป็นขั้นตอนแรกและสำคัญที่สุดของการจัดการขยะ โดยเราเองควรลดการใช้ผลิตภัณฑ์ที่ทำให้ก่อเกิดขยะ เช่น พลาสติกแบบใช้ครั้งเดียวทิ้ง ควรจะมีการนำมาใช้ต่อได้ตามคุณสมบัติการใช้ซ้ำ (Reuse) เพื่อลดขยะตั้งแต่ต้นทาง หลังจากการที่เราสามารถลดปริมาณลงได้แล้วขั้นตอนถัดไปคือ การคัดแยกขยะ โดยช่วยให้สามารถนำขยะบางประเภทกลับมาใช้ประโยชน์ได้ใหม่ และช่วยลดปริมาณขยะที่ต้องนำไปกำจัดอย่างมีประสิทธิภาพ โดยแยกขยะออกเป็นประเภทต่าง ๆ เช่น ขยะรีไซเคิล ขยะอินทรีย์ ขยะทั่วไป และขยะอันตราย หรือนำไปขายได้ ขยะที่ผ่านการคัดแยกและทิ้งลงถังถูกประเภทแล้ว จะถูกเก็บรวบรวมและขนส่งไปยังสถานที่กำจัดอย่างถูกสุขลักษณะ เช่น การฝังกลบตามหลักสุขาภิบาล การผลิตปุ๋ยหมัก หรือการนำไปรีไซเคิล ซึ่งช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของชุมชน

ทิ้งขยะตามสี ถังขยะ 4 ประเภท

ผู้อ่านหลายท่านคงเคยเห็นและคุ้นถังขยะแยกสี โดยเฉพาะที่โรงพยาบาล สถานบริการน้ำมัน วางประจำเป็นจุด โดยถังขยะแยกประเภทตามสี เป็นมาตรฐานที่ช่วยให้การคัดแยก และสามารถจัดการขยะได้ง่ายขึ้น โดยแต่ละสีมีความหมายและวัตถุประสงค์ของการใช้งานที่แตกต่างกัน ในประเทศไทยได้พัฒนาระบบการคัดแยกขยะโดยใช้สีของถังขยะเป็นตัวแบ่งประเภท เพื่อให้ง่ายต่อการจดจำและปฏิบัติ โดยสามารถแบ่งเป็น 4 ประเภทหลัก ดังต่อไปนี้

1. ถังขยะสีเขียว เป็นถังขยะสำหรับขยะที่ย่อยสลายได้ตามธรรมชาติในระยะเวลาอันสั้น หรือขยะเปียก ประเภทขยะที่ทิ้งได้ เช่น เศษอาหารทุกประเภท ผักและผลไม้ ใบไม้ กิ่งไม้ เศษพืชและซากพืช มูลสัตว์ โดยประโยชน์ของถังขยะสีเขียวสามารถนำไปหมักทำปุ๋ยอินทรีย์ได้ ช่วยลดปริมาณขยะและสร้างประโยชน์ต่อการเกษตร

2. ถังขยะสีเหลือง เป็นถังขยะสำหรับทิ้งขยะรีไซเคิล หมายถึงขยะที่สามารถนำกลับมาผลิตใหม่หรือแปรรูปเพื่อใช้ประโยชน์ได้อีกครั้งประเภทขยะที่ทิ้งได้ เช่น ขวดแก้วทุกประเภท กระดาษและกล่องกระดาษ ขวดพลาสติกต่างๆ กล่อง UHT เศษโลหะและอลูมิเนียม กระป๋องเครื่องดื่ม ยางรถยนต์ โดยประโยชน์ของขยะประเภทรีไซเคิลมีมูลค่าทางเศรษฐกิจ สามารถขายได้ และช่วยลดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติในการผลิตสินค้าใหม่

3. ถังขยะสีน้ำเงิน หรือสีฟ้า เป็นถังขยะสำหรับทิ้งขยะทั่วไป สำหรับขยะทั่วไปคือขยะที่ย่อยสลายได้ยาก แต่ไม่เป็นพิษ และไม่คุ้มค่าสำหรับการนำไปรีไซเคิล ประเภทขยะทั่วไปได้แก่ โฟม, ถุงขนม, ซองบะหมี่สำเร็จรูป, ฟอยล์ที่เปื้อนอาหาร, พลาสติกที่ไม่คุ้มค่าต่อการรีไซเคิล, โฟมบรรจุอาหาร โดยวิธีการกำจัดจะถูกนำไปกำจัดตามกระบวนการมาตรฐาน เช่น การฝังกลบหรือการเผาด้วยเตาเผาขยะ

4. ถังขยะสีแดง หรือขยะอันตราย ขยะติดเชื้อ เป็นถังขยะสำหรับขยะที่มีสารอันตรายปนเปื้อนและอาจก่อให้เกิดอันตรายต่อสิ่งมีชีวิตและสิ่งแวดล้อม เรามักจะเจอถังขยะสีแดงตามโรงพยาบาลมากที่สุด และตั้งไว้ตามจุดเฉพาะสำหรับทิ้งขยะอันตราย ประเภทถังขยะสีแดงที่ทิ้งได้ ถ่านไฟฉาย, แบตเตอรี่, หลอดไฟ, น้ำยาล้างห้องน้ำ, ยาฆ่าแมลง, ขวดสเปรย์, หน้ากากอนามัย (ในบางกรณี), เข็มฉีดยา, ขยะติดเชื้อทางการแพทย์ ข้อควรระวังของการทิ้งขยะถังสีแดง ต้องระมัดระวังไม่ให้ขยะอันตรายแตกหัก ชำรุด หรือมีสารเคมีรั่วไหลออกมา ควรห่อถุงอย่างมิดชิด และมัดไว้ไม่ให้ขยะล้นหรือไหลออกมา ในบางพื้นที่มีถังขยะสีแดง (ประเภทพิเศษ) หรือ ขยะติดเชื้อ โดยเป็นถังขยะเฉพาะทางสำหรับขยะมูลฝอยที่เกิดจากกระบวนการรักษาพยาบาล การตรวจวินิจฉัยทางการแพทย์ เช่น หน้ากากอนามัยที่ใช้แล้ว ชุดตรวจ ATK อุปกรณ์ทางการแพทย์ เข็มฉีดยา สำลีและผ้าพันแผลที่ใช้แล้ว

เทคนิคการคัดแยกขยะให้มีประสิทธิภาพ

ก่อนที่เราจะทิ้งขยะลงถังขยะ ขั้นตอนการคัดแยกขยะ ถือว่าเป็นขั้นตอนที่ช่วยให้การจัดการขยะมีประสิทธิภาพมากขึ้น ลดปริมาณขยะที่ต้องนำไปกำจัด และเอื้อต่อการนำขยะกลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ การคัดแยกขยะที่ถูกต้องแบบง่ายๆ ทำได้โดยการคัดแยกขยะก่อน โดยเป็นการคัดแยกขยะที่ต้นทางตั้งแต่ในครัวเรือนหรือสถานที่ทำงาน โดยแยกขยะออกเป็นประเภทต่าง ๆ เช่น ขยะรีไซเคิล ขยะอินทรีย์ ขยะทั่วไป และขยะอันตราย ก่อนจะนำไปทิ้ง จากนั้นนำไปใส่ถุงแยกประเภท ขยะแต่ละประเภทควรใส่ลงในถุงแยกต่างหาก เพื่อป้องกันการปะปนกันของขยะประเภทต่าง ๆ ซึ่งจะช่วยให้การนำไปรีไซเคิลหรือกำจัดเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ และทำการมัดปากถุงให้สนิทหลังจากใส่ขยะลงถุงแล้ว ควรมัดปากถุงให้แน่นหนา เพื่อป้องกันการรั่วไหลของของเหลว กลิ่นไม่พึงประสงค์ และการกระจายของเชื้อโรค นำขยะที่แยกใส่ถุงแล้วไปทิ้งในถังขยะที่มีสีตรงกับประเภทขยะ เช่น ถังสีเหลืองสำหรับขยะรีไซเคิล ถังสีเขียวสำหรับขยะเปียก เป็นต้น

การคัดแยกขยะและทิ้งแยกตามสีถังขยะแล้ว ยังช่วยลดปริมาณขยะที่ต้องกำจัด การคัดแยกขยะตั้งแต่ต้นทาง ทำให้เราสามารถแยกขยะที่นำกลับมาใช้ประโยชน์ได้ เช่น ขยะรีไซเคิลและขยะย่อยสลายได้ ทำให้ขยะที่เหลือต้องนำไปกำจัดมีปริมาณน้อยลง ส่งผลให้ชุมชนมีค่าใช้จ่ายในการจัดการขยะลดลง และลดภาระของสถานที่กำจัดขยะ

การแยกขยะตามสีถังขยะ เพิ่มประสิทธิภาพการรีไซเคิล ช่วยให้ขยะที่สามารถนำไปรีไซเคิล เช่น กระดาษ พลาสติก โลหะ และแก้ว ไม่ปะปนกับขยะประเภทอื่น จึงง่ายต่อการคัดแยกและนำไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ ช่วยประหยัดทรัพยากรธรรมชาติและลดการใช้พลังงานในการผลิตสินค้าใหม่ ลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมทั้งในดิน น้ำ และอากาศ นอกจากนี้ยังช่วยลดการเกิดก๊าซเรือนกระจกจากการฝังกลบขยะอินทรีย์ และลดความเสี่ยงต่อสุขภาพจากเชื้อโรคและสัตว์พาหะที่อาศัยอยู่ในขยะที่ไม่ได้รับการจัดการที่ดี

การจัดการขยะและการคัดแยกขยะตามสีถังขยะ สามารถเริ่มต้นจากตัวเราเองและครอบครัวในการคัดแยกขยะอย่างถูกต้อง จะส่งผลดีต่อสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ และสุขภาพของสังคม การเข้าใจและปฏิบัติตามระบบถังขยะ 4 สี คือ เขียว เหลือง น้ำเงิน และแดง จะช่วยให้การจัดการขยะเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน นอกจากนี้ควรปฏิบัติตามหลักสุขาภิบาล เช่น มัดปากถุงขยะให้แน่นและทิ้งขยะลงถังที่มีสีสัญลักษณ์ชัดเจน เพื่อให้การจัดการขยะในชุมชนมีประสิทธิภาพสูงสุด ปัญหาขยะล้นโลกจะสามารถแก้ไขได้ถ้าทุกคนมีจิตสำนึกและปฏิบัติอย่างต่อเนื่อง การคัดแยกขยะไม่ใช่เพียงแค่การปฏิบัติตามกฎ แต่เป็นการแสดงความรับผิดชอบและส่งต่อวินัยการทิ้งขยะให้กับคนรุ่นหลังปฏิบัติตาม

การจัดการขยะ จึงเป็นหน้าที่ของทุกคนในสังคม หากเราร่วมมือกันคัดแยกขยะและทิ้งขยะอย่างถูกวิธี จะช่วยลดปัญหาขยะในเมืองอันเกิดปัญหาอื่นตามมา ร่วมกันสร้างชุมชนที่สะอาด น่าอยู่ และช่วยอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมให้คงอยู่ต่อไปในอนาคต เชิญชวนผู้อ่านทุกท่านร่วมเป็นส่วนหนึ่งของการเปลี่ยนแปลงนี้ ด้วยการเริ่มต้นที่ตัวเราเอง

---

ข้อมูลอ้างอิง

• กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. (2561). การคัดแยกขยะเริ่มต้นได้ที่ตัวคุณ. สืบค้นจาก: https://multimedia.anamai.moph.go.th/help-knowledgs/waste-management
• กรมควบคุมมลพิษ. (2566). ระบบสารสนเทศด้านการจัดการขยะมูลฝอยชุมชน. สืบค้นจาก: https://thaimsw.pcd.go.th/report_country.php
• ไทยรัฐออนไลน์. (2565). รู้จักประเภท “ถังขยะ” 4 สี แยกก่อนทิ้ง ช่วยลดปัญหา “ขยะล้นโลก”. สืบค้นจาก: https://www.thairath.co.th/futureperfect/articles/2706399
• Lalinproperty. (2564). ประเภทของถังขยะมีกี่แบบ. สืบค้นจาก: https://www.lalinproperty.com/lalinsociety/type-of-trash-bin
• พรรคก้าวไกล. (2565). ปัญหามลพิษจากขยะมูลฝอยและข้อเสนอเชิงนโยบาย. สืบค้นจาก: https://think.moveforwardparty.org/article/environment-and-resources/2922
• มูลนิธิสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย. การจัดการขยะมูลฝอยในประเทศไทย. สืบค้นจาก: https://www.tei.or.th/th/article_detail.php?bid=125
• กรมควบคุมมลพิษ. (2563). สถานการณ์คุณภาพสิ่งแวดล้อมของประเทศไทย ปี 2563. สืบค้นจาก: https://www.pcd.go.th/pcd_news/11873
• ดิตโต้ ประเทศไทย. (2567). ทำความเข้าใจประเภทของขยะ และการคัดแยกอย่างถูกวิธี. สืบค้นจาก: https://www.dittothailand.com/en/dittonews/waste-recycle